PETROL SAVAŞLARI

Petrol fiyatlarındaki değişimin sebebi nedir? Amerika ve Rusya soğuk savaşa mı girdi ? OPEC nedir ? Rusya ve Araplar neden anlaşamadı ?

Petrol fiyatlarındaki düşüş dur durak bilmiyor. Piyasalar alt üst olmuş durumda, 2008 global krizine yakın bir noktadayız.

Malesef piyasaların son zamanlada alt üst olduğunu, 2008 Global krizini yeniden yaşamak üzerinde olduğumuzun farkındayız. Durumune esas faktörü Coronavirsüs.
Aralık ayında Çin’de ortaya çıkan bir hastalık, inanılmaz bir yayılma hızıyla tüm dünyayı etkisi altına aldı. Bu durumun elbette en büyük olumsuzluk yarattığı alan insan sağlığı. Ancak sadece insan sağlığını tehlikeye atmakla kalmayıp tüm finansal piyasaları da alt süt etti.
Ülkeler tedbir amaçlı uçuşları yasakladı. İthalat, ihracat minimum düzeye indirgendi. Bu tedbir yeterli olmadı, Coronavirüsün kendini gösterdiği ülkelerde dükkanlar tek tek kepenkleri kapattı. Üretim durma noktasına geldi. İnsanlar işlerinden çıkartıldı. Turizm tedbir amacıyla tamamen durduruldu. Üretim ve Turizm’in durmasıyla bu sektörlerdeki büyük şirketlerin iş ortakları da faaliyetini durdurdu. Perakende satışlardan, turizm acentelerine, organizasyon ve etkinliklerden her türlü hizmet sektörüne kadar durgunluk hâli mevcut.
Coronavriüs etkilerinin 6 ayda biteceğini iddia eden de var, aşının yıllar sonra geliştirilebileceğini iddia eden de var. Türkiye sınırları içerisindeki bir çok şirket ise, Coronavirüs’e çözüm bulunsa da bulunmasa da Temmuz ayında yeniden faaliyete geçeceğini belirtiyor. Ekonomik varlıklarını devam ettiremedikleri takdirde virüsün etkileri düzelse dahi şirketlerini eski konuma getiremeyecekleri kaygısı mevcut.
Coronavirüs’ten bağımsız olarak alt üst olan başka bir piyasa ise emtia piyasası. Son zamanlarda petrol inanılmaz düştü, ancak bu durumun virüsle bir ilgisi yok. Sebebi; Suudi Arabistan ve Rusya arasındaki çıkar çatışması.

İlk önce OPEC nedir diyerek başlayalım. Kimdir OPEC ? görevleri nedir ?

OPEC, petrol üreten ülkelerin bir araya gelerek kurduğu bir teşkilat. Açılımı “Organization of Petroleum Exporting Countries.” 
İlk başta Irak, Arabistan, Venezuela, Kuveyt gibi büyük ölçüde petrol çıkartan ve ihraç eden ülkeler kongreye katıldı. Akabinde Katar, Libya, Birleşik Arap Emirlikleri gibi diğer büyük ülkeler de kongreye dahil edildi. Kongre yılda iki kez toplanıp karar alıyor ve bu kararları dahil olan tüm ülkeler uyguluyor. Kongrenin amacı ise petrol fiyatlarını belli bir düzeyde tutmak.
Suudi Arabistan dünyanın en büyük 20.ekonomisine sahip bir ülke ve bu ekonominin başlıca gelir kaynağı petrol. Yılda 220 milyar Dolar üzerinde petrol ihracı kapasitesine sahip. Ancak bu sektörde tekel konumunda değil. Ondan daha büyük bir güç var; Rusya.
Rusya, dünyanın en büyük Petrol ve Doğalgaz üreticisi olmasına karşın OPEC üyeleri arasında bulunmuyor. Ancak OPEC kongrelerine katılıyor ve alınan kararları uyguluyor -du. Artık uygulamıyor.
2019 yılında toplanan kongrede, Suudi Arabistan dünya genelinde 600.000 varil hacminde petrol üretimi kesintisi yapılmasını talep etmişti. Bu talebin altında yatan esas sebep ise, arz miktarını kısıp petrol fiyatlarını yükseltmekti. Suudi Arabistan’ın tek geçim kaynağı petrol iken Rusya doğalgaz ve bunun yanında farklı kalemlerde ürün ihraç eden bir ülke.
Rusya bu duruma karşı çıktıığını belirtse de bu teklifi bir şekilde kabul ederek kongreden ayrılmıştı. Aynı talep 2020 kongresinde de gelince Rusya tepkisini ortaya koydu ve kabul etmeyeceğini belirterek kongreden ayrıldı.

Petrol Fiyatlarında Son Yılların En Sert Düşüşü

Duruma içerleyen Suudi Arabistan, Rusya’nın gözünü korkutmak ve yola getirmek için kademeli olarak fiyatları düşürmeye başladı. İlk etapta 31 $’a kadar gerileyen petrol fiyatı 1991 yılından bu yana en sert düşüşünü yaşadı. Petrol fiyatlarının yükselmesi için üretim kısıtlaması yapmayı talep eden Suudi Arabistan, sırf Rusya’ya göz dağı vermek için petrol fiyatını 30 yılın en düşük seviyesine çekti. Ancak bu bana göre bir göz korkutma değil, kolektif bir intihar.
Petrol fiyatlarının bu denli düşmesinden sonra Rusya tarafı da açıklamalar yaptı. İlk etapta Rusya’nın büyük petrol şirketi Rosneft, tüm bu fiyat düşüşünün üzerine “Petrol arzını arttırıyoruz” açıklamasını yapınca ipler komple koptu. Rusya Maliye Bakanı, “ülkenin Refah Fonunda bulunan paranın yeterli olduğunu, petrol fiyatlarının 25 $’a kadar düşmesi durumunda 10 yıla kadar dayanabileceklerini” açıkladı.

Peki Rusya neden üretim kısıtlamasını kabul etmiyor?

Yukarıda dünyanın en büyük petrol üreticisinin şu an Rusya olduğunu belirtmiştik. Durumlar kafa karıştırmaya başladı. Arabistan’da petrol üretiyor. Rusya da petrol üretiyor. Peki Rusya neden petrol üretim kısıtlamasını kabul etmedi ? Petrol arzının azalması  ve fiyatların yükselmesi Rusya’ya olumlu dönmez miydi ?
Elbette olumlu dönerdi. Ancak politika bu. Rusya’nın taktiği de, petrol üreten bir diğer ülke olan Amerika’yı zor durumda bırakmak.
Nitekim başardılar da. Petrol savaşlarının ilk kurbanı Whiting Petroleum oldu. Whiting Petroleum şirketi bü süreçte ilk iflas başvurusunda bulunan petrol şirketi oldu.
Ham petrolün varil fiyatı bu dönemde 50 Dolardan 20 Dolara kadar düştü.

Peki ne olacak?

Şimdilik Rusya amacına ulaşmış ve ABD’yi zor duruma düşürmüş gibi görünüyor.  Dün akşam Trump, Rusya ile Arabistan’ın anlaştığını iddia etti. Herkes için mükemmel haber  diye belirterek paylaşılan bu yazıyı Kremlin yalanladı.
Petrolün varil fiyatının düşmesi ise pompaya büyük oranda yansıdı. Türkiye’de litre fiyatı ortalama 1.5 TL indirilerek 5.19 seviyesine çekildi